Scroll Top

Hoe Ayn Rands “The Fountainhead” Laat Zien dat er Meer in het Leven is dan Geld

Bron Beeldmateriaal: Flickr-Julius Jääskeläinen | CC BY 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/)

“The Fountainhead” is een hele roman over een kunstenaar die weigert zijn ziel te verkopen.

Vorige maand in 1943 werd Ayn Rands The Fountainhead gepubliceerd. Het vertelt het verhaal van een verarmd persoon die de architectuurschool nooit heeft afgemaakt, Howard Roark. Hij navigeert – of faalt in het navigeren van – de architectuurscène van New York. Rand is een held in veel geesten en een slechterik in veel meer.

En waarom ook niet?

Ze schreef, naast haar fictie, boeken met titels als The Virtue of Selfishness en Capitalism: The Unknown Ideal. De deugd van … egoïsme? Het roekeloze en hebzuchtige streven naar winst als een ideaal? Hoe vreselijk. Weet ze niet dat er meer in het leven is dan geld?

Natuurlijk deed ze dat. Om te beweren dat ze alleen om geld gaf en zei dat mensen alleen om geld moeten geven, is om te laten zien dat je haar boeken niet hebt gelezen of ze tenminste niet hebt begrepen. Dit wil niet zeggen dat er een subtiliteit is die je gemist hebt tussen de lange speeches en de ruige gewelddadige seks. Dit wil zeggen dat je hebt gemist wat er duidelijk staat.

“Niet aflatende toewijding aan principes is de reden waarom Roark niet ingeeft.”

Een casus: The Fountainhead

Neem The Fountainhead. Ik probeerde het op school te lezen, gaf op en las het uiteindelijk (samen met Atlas Shrugged) als masterstudent. The Fountainhead is een hele roman over een kunstenaar die weigert zijn ziel te verkopen. Het lijkt vreemd voor een schrijver die beroemd is om haar lofzang over kapitalisme en winst. Echter, volledig concentreren op wat ze zegt over winst en egoïsme, leidt tot het verwaarlozen van haar diepere ethiek van trouw aan objectieve normen van goed en kwaad.

Niet aflatende toewijding aan principes is de reden waarom Roark niet ingeeft. Hij geeft er om om naar zijn maatstaven te ontwerpen en trouw te blijven aan zijn visie op wat een gebouw zou moeten zijn, hoe dat verandert op basis van de beschikbare materialen en waarvoor het gebouw wordt ontworpen. Hij geeft er niet om om beroemd te zijn. Hij geeft er niet om om rijk te zijn. Hij geeft er niets om om krediet te krijgen. Hij geeft om zijn visie en ziet het vervuld.

Daarentegen is zijn aartsvijand Peter Keating de ster van de architectuurwereld van New York. Hij is rijk. Hij is beroemd. Maar hij is een bedrieglijke fraudeur zonder principes. Hij ontwerpt slecht, maar wel in de dan populaire stijl zoals ten dele gedicteerd door Ellsworth Toohey, een intellectueel en architectuurcriticus die zichzelf omringt met middelmatigheid en die streeft naar het vernietigen van echte uitmuntendheid (hij haat Roark daarom). Keating’s enige goede werk is helemaal niet zijn werk: het is van Roark. Maar wederom wil Roark geen erkenning. Hij wil gewoon zien dat zijn visie werkelijkheid wordt.

Keating krijgt de opdracht om een woningbouwproject te ontwerpen. Zoals gewoonlijk krijgt hij Roark om het ontwerp voor hem te doen, en opnieuw wil Roark alleen maar zien dat het gebouw precies volgens zijn specificaties is gedaan. Maar dan krijgen andere mensen die bij het project betrokken zijn het in handen. Ze voegen hier een element toe, een klein theatertje daar. Ze verknoeien Roarks visie en Keating doet niets om hen tegen te houden. Roark wel: hij blaast het gebouw op.

Rands Echte Visie

Het boek bevat alle elementen die een Rand-roman een Ayn Rand roman maken. Eéndimensionale, perfecte of perfect gebrekkige personages die zijn geschreven om zeer specifieke deugden of ondeugden te benadrukken. Rechtbankdrama. Lange toespraken. Seks. Aan het einde van de roman staat Roark triomfantelijk boven op een toren die hij aan het bouwen is, een baken van de triomf van rede en principe boven ijdelheid en hebzucht.

Maak bezwaar, als je wilt en moet, tegen enkele of de meeste of alle van Rands filosofische en ethische posities. Ik ben het zelf ook, onder andere, oneens met haar atheïsme. Maar voordat je vraagtekens plaatst bij een schrijver en een stapel boeken die een duidelijke invloed op zoveel mensen hebben gehad omdat je het niet eens bent met haar verheerlijking van “egoïsme”, bedenk dan dat het mogelijk is dat je haar verkeerd interpreteert.

 

Dit artikel is een vertaling van het artikel van Art Carden op fee.org.

Bron Beeldmateriaal: Flickr-Julius Jääskeläinen | CC BY 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/)

Leave a comment

Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.